شب یلدا؛ آزمون ماندگاری فرهنگ اصیل ایرانی

به گزارش گروه فرهنگی شبکه خبری تحلیلی «تیتر۱»؛ شب یلدا، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی، صرفاً یک مناسبت تقویمی یا یک رسم فصلی نیست، بلکه نمادی عمیق از فرهنگ، هویت و سبک زندگی ایرانیان به شمار می‌رود. این شب که با طولانی‌ترین تاریکی سال همراه است، در سنت ایرانی به فرصتی برای غلبه بر تاریکی از طریق نور، همدلی و کنار هم بودن تبدیل شده است.

در فرهنگ اصیل ایرانی، یلدا جایگاه ویژه‌ای در تقویت بنیان خانواده داشته است. گردهمایی اعضای خانواده، حضور نسل‌ها در کنار یکدیگر، گفتگو، قصه‌گویی، فال حافظ و احترام به بزرگان، همگی نشان‌دهنده اهمیت «جمع» در زیست ایرانی بوده‌اند. یلدا نه بر محور تجمل، بلکه بر اساس سادگی، صمیمیت و انتقال ارزش‌های فرهنگی از نسلی به نسل دیگر شکل گرفته است.

با این حال، در سال‌های اخیر، کارکرد فرهنگی و اجتماعی شب یلدا دستخوش تغییراتی شده است. سبک زندگی مدرن، گسترش فضای مجازی، کاهش ارتباطات چهره‌به‌چهره، فردگرایی و تبدیل آیین‌ها به مناسبت‌های نمایشی، موجب شده است که بخشی از اصالت این سنت کهن کمرنگ شود. در بسیاری از موارد، حضور فیزیکی جای خود را به حضور مجازی داده و مفهوم «کنار هم بودن» به اشتراک‌گذاری تصاویر و محتوا در شبکه‌های اجتماعی تقلیل یافته است.

از سوی دیگر، نگاه مصرف‌گرایانه و هزینه‌محور به آیین یلدا، فاصله‌ای میان فلسفه اصلی این شب و شیوه برگزاری آن ایجاد کرده است؛ در حالی که یلدا در ذات خود، آیینی مردمی، ساده و در دسترس همه اقشار جامعه بوده است. این تغییر رویکرد، نه‌تنها به تضعیف معنا و کارکرد فرهنگی یلدا انجامیده، بلکه گاه آن را به عامل فشار اقتصادی و اجتماعی بدل کرده است.

با وجود این چالش‌ها، شب یلدا همچنان ظرفیت آن را دارد که به‌عنوان یک سرمایه فرهنگی، نقش مؤثری در بازسازی پیوندهای خانوادگی و اجتماعی ایفا کند. بازگشت به روح اصیل یلدا، مستلزم احیای ارزش‌هایی همچون گفتگو، احترام متقابل، سادگی و توجه به معنا به‌جای ظاهر است.

یلدا زمانی زنده و ماندگار خواهد ماند که از سطح یک مناسبت نمایشی فراتر رفته و بار دیگر به بستری برای تقویت هویت فرهنگی، انسجام اجتماعی و همدلی خانوادگی تبدیل شود؛ همان فلسفه‌ای که قرن‌ها ایرانیان را در طولانی‌ترین شب سال، در کنار یکدیگر نگه داشته است.

زهرا بیگدلی _ تیتر یک

انتهای خبر/